براي اولين بار در سال 1935 پلي آميد (نايلون) به صورت الياف مصنوعي به بازار عرضه شد و در ده 1950 انواع مختلف آن جهت ساخت قطعات به روش هاي تزريقي به صورت تجاري وارد بازار شد. اولين شرکت توليد کننده پلي آميد به صورت تجاري، دوپونت Dupont بود و نايلون هم نام تجاري محصول اين شرکت آمريکايي است.
اين پليمر به صورت دانه هاي استوانه اي شکل (گرانول) به رنگ شيري (به صورت خالص) و رنگ هاي ديگر موجود است و به کمک دستگاه هاي تزريق فشاري و دمشي و همچنين دستگاه اکسترودر شکل مي پذيرد.
در کامپاند (آميزه سازي) پلي آميد ها مي توان از انواع افزودني ها مانند پايدار کننده هاي حرارتي و نوري، نرم کننده ها، ضد حريق ها، الاستومرها، رنگدانه هاي و ... استفاده کرد. همچنين براي تقويت پلي آميد ها آنها را با الياف پر مي کنند اين الياف اغلب الياف شيشه هستند اما از الياف معدني، کربن و کولار نيز براي کاربرد هاي خواص استفاده مي شود، بنا به نوع مصرف درصد هاي مختلف الياف افزوده مي شود. پلي آميد هاي پر شده با الياف مقاومت بهتري در مقابل خزش، ضربه و شکاف دارند.
به عنوان ترمو پلاستيک (پلاستيک گرما نرم) و الياف و پلاستيک مهندسي استفاده مي شود.
انواع مختلف پلي آميد: پلي آميد 6 (PA6)، پلي آميد 6.6 (PA6.6)، پلي آميد 11 (PA11)، پلي آميد 6 و 6.6 (PA6, 6.6)، پلي آميد 12 (PA12) و ...
نکته: به پلي آميد ها، نايلون Nylon نيز گفته مي شود.
نام هاي ديگر: کاپرولان (Caprolan)، سلانز (Celanz)، اپرآميد (Epramid)، نووآميد (Novamid)، ارگاميد (Orgamid)، تکوميد (Tecomid)، اولتراميد (Ultramid)، ولاميد (Wellamisd)
حلال:
پلي آميد 6 و پلي آميد 6.6: اسيد فرميک يا همان جوهر مورچه (Formic Acid)
پلي آميد 11: دي متيل فرماميدDMF يا (Dimethylformamide)
دانسيته:
پلي آميد 6: 1.12 تا 1.15 g/cm3
پلي آميد 6.6: 1.13 تا 1.60 g/cm3
پلي آميد 11: 1.03 تا 1.05 g/cm3
نکته: انواع مختلف پلي آميد را نمي توان با آناليز طيفIR تشخيص داد و اين کار به وسيله اندازه گيري دانسيته انجام پذير است، به عنوان مثال پلي آميد 6 و 6.6 در محلول 10% نمک طعام در آب غوطه ور مي شود و نايلون 11 در آب شناور مي ماند.
دماي ذوب (Tm):
پلي آميد 6: برابر 215 درجه سانتي گراد
پلي آميد 6.6: برابر 270 درجه سانتي گراد
دماي انتقال شيشه اي (Tg):
پلي آميد 6: برابر40 درجه سانتي گراد
پلي آميد 6.6: برابر50 درجه سانتي گراد
ويژگي هاي اشتعال (روش شناسايي آسان):
در شعله مي سوزد و بعد از حذف شعله خاموش مي شود.
شعله زرد کوچک با پايه آبي تقريباً نامرئي دارد.
بدون دود مي سوزد.
حباب هاي کوچک تشکيل مي دهد.
در شعله چکه مي کند.
بوي سوختن مانند موي سوخته است.
پلي آميد تقويت شده با الياف شيشه
پلي آميد يكي از پلاستيكهاي مهندسي با ويژگيهاي منحصر بفرد از جهت استحكام و چغرمگي مي باشد. افزودن الياف شيشه به پلي آميد باعث افزايش خواص استحكامي و مقاومت حرارتي و سايشي آن مي گردد.
با توجه به افزايش خواص مكانيكي و فيزيكي و حفظ خواص چغرمگي، پلي آميد تقويت شده داراي خواص ويژه و كاربردهاي منحصر بفردي مي باشد.
پلي آميد تقويت شده امروزه جايگزين چدن و ساير فلزات در برخي كاربردها نظير راه آهن و خودرو شده و بدليل خواص عايقي و مقاومت حرارتي مناسب، از اين مواد در قطعات الكتريكي نيز استفاده مي گردد.
چگونگي توليد
پلي آميدها يا نايلون ها جزو پلاستيک هاي مهندسي به حساب مي آيند و به روش پليمريزاسيون تراکمي يک دي آمين و يک اسيد دو عاملي و يا پليمريزاسيون آمينو اسيدها توليد مي شوند. اين پليمرها داراي رشته هاي منظم و هم اندازه هستند که به همين خاطر بلورينگي (کريستالينيتي) زيادي از خود نشان مي دهند.
پلي آميدها با يک عدد شناخته مي شوند که نشان دهنده تعداد اتم هاي کربن در آمينو اسيد اوليه (مانند پلي آميد 6) و يا تعداد اتم هاي کربن در دي آمين و تعداد اتم هاي کربن در دي اسيد (مانند پلي آميد 6.6) است. (آمين ها مي توانند از 2 تا 10 اتم کربن و اسيدها مي توانند از 2 تا 18 اتم کربن داشته باشند.) پرکاربردترين آنها پلي آميدهاي 6 و 6.6 و 11 مي باشند، تفاوت اصلي پلي آميد 6 و 6.6 در حداکثر دماي قابل استفاده است که پلي آميد 6.6 مقاومت حرارتي بيشتري دارد همچنين تفاوت اصلي پلي آميدهاي 6 و 6.6 با پلي آميد 11 در جذب آب و پايداري ابعادي است که پلي آميد 11 در اين خصوص بهتر عمل مي کند (لازم به ذکر است که خواص و قيمت پلي آميد 11 و 12 تقريباً مشابه هم است).
مزايا: پلي آميد ها (نايلون ها) موادي چغرمه، با مقاومت سايشي بالا، ضربه پذير، داراي مقاومت ترکيدگي بالا، مقاومت ترک خوردگي بالا در خم شدن هاي متوالي.
معايب: گران بودن، جذب رطوبت (جذب آب سبب افت مدول و کاهش استحکام کششي و کاهش مقاومت الکتريکي و افزايش استحکام ضربه اي مي شود)، نداشتن مقاومت در برابر اسيد هاي قوي، داراي خواص ضعيف لغزشي Slip، با وسايل معمول سيل پذير حرارتي نمي شوند، نفوذ ناپذيري پائين فيلم هاي آن در مقابل بخار آب (که اين ضعف اغلب به کمک يک روکش PVDC بهبود مي يابد).
ديگر خواص: نفوذ ناپذيري عالي در برابر بوها، اکسيژن، نيتروژن و دي اکسيد کربن، مقاومت در برابر روغن ها، مقاومت شيميايي عالي، مقاومت در برابر بنزين، مقاومت در برابر حلال هاي آلي، مقاومت در برابر آب نمک و محيط هاي دريايي، خواص نوري خوب.
پلي آميد از جمله موادي هستند که در محيط هاي اسيدي ضعيف مقاومند. محيط هاي اسيدي قوي سبب متلاشي شدن آنها مي شوند مثلا اگر پليمرهاي پلي آميدي در محلول غليظ اسيد کلريدريک به مدت 2 الي 3 ساعت قرار بگيرد مي توان هيدروکلرايد و آديپيک اسيد به دست آورد. جهت شناساي پلي آميد مي توان از فنول يا اسيد فرميک استفاده کرد. هر دو معرف حتي در درجه اتاق نيز نايلون را در خود حل مي کنند. پلي آميد درصد جذب رطوبت پاييني دارند بين (15-20%) اين مواد در برابر محيط هاي قليايي قوي مقاومند. مقاومت بيولوژيکي پلي آميد بالاست. ميکرو ارگانيزم ها تاثير چنداني روي اين مواد ندارند کما اين که اگر آزمايش مدفون کردن در زباله در شرايط استاندارد آزمايشگاهي انجام شود به اين نتيجه ميرسيم که پس از 6 ماه فقط در حدود 4 الي 5 در صد از مقاومت اوليه کاسته مي شود و پس از طي يک ماه کاملا متلاشي مي گردد.
موارد کاربرد کلي
مخازن بزرگ نگهداري (با قابليت لغزندگي بالا) - چرخ دنده - قطعات پمپ - قطعاتي که در ساخت اتومبيل مورد استفاده قرار مي گيرد (از جمله: قسمتهاي قطعات قفل - چرخ دنده ها - قسمت هاي پوششي در تماس با سوخت موتور و براي ساير قطعات) امکان پذير است.
کلمات کليدي: توسعه تفلون – تفلون PTFE – پلي آميد PA – پلي استال POM – پلي اورتان PUR – پيک PEEK - ورق – ميلگرد – لوله – تفلون PTFE چيست؟ - ورق تفلون PTFE – ميلگرد تفلون PTFE – لوله تفلون PTFE – ورق پلي آميد PA – ميلگرد پلي آميد PA – ورق پلي استال POM – ميلگرد پلي استال POM – ورق پلي اورتان PUR – ميلگرد پلي اورتان PUR – ميلگرد پيک PEEK – تفلون برنز PTFE + BR – تفلون کربن PTFE + Cr – تفلون گلاس PTFE + Gl - پي تي اف اي - پلي آميد کست - زلاميد - پلي تترافلوئوراتيلن - پليمر - پلاستيک
گردآورنده: پريسا اکبري